Çocuk ortopedisi, çocuklarda kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının teşhisi, tedavisi ve önlenmesiyle uğraşan bir Ortopedi ve Travmatoloji üst uzmanlık alanıdır. Çocuklar anatomik olarak ve fizyolojik olarak erişkinlerden farklıdır. Çocuğun kemiklerini, eklemlerini, kaslarını, tendonlarını, bağlarını ve genel sağlığını etkileyen durumlar çocuk ortopedisinin çalışma alanına girer. Bu makalede çocuk ortopedisi alanında hangi durumların tedavi edildiği, çocuk ortopedisi alanında deneyimli bir uzmanı nerede bulabileceğinizi anlatacağız.
Çocuk Ortopedisi Nedir?
Çocuk ortopedisi, çocukların doğumdan ergenlik dönemine kadar kas-iskelet sistemi sağlığına odaklanan bir tıp bilimi alanıdır. Bu üst uzmanlık alanı çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlığındaki yan dallar gibi resmi bir yan dal uzmanlığı değildir fakat çocuk ortopedisi ortopedi ve travmatoloji uzmanlık alanında çocukların hareket sistemiyle ilgilenen bir bilim dalıdır. Çocuk ortopedi alanı aşağıdaki durumlarla ilgilenmektedir:
- Konjenital (Doğumsal) Bozukluklar: Bunlar anne karnında oluşan ve çocuk doğmadan önce görüntüleme ile ortaya çıkan veya çocuk doğduktan sonra ortaya çıkan hastalıklardır. Örneğin; pes ekinovarus (çarpık ayak), gelişimsel kalça displazisi (kalça çıkığı), parmak yapışıklığı (sindaktili), parmak fazlalığı (polidaktili) gibi durumlar doğumda mevcut olan durumlardır. Bu durumların hemen hepsinde mutlaka genetik bir faktör vardır.
- Büyümeyle İlgili Durumlar: Çocuğun doğumu sırasında olmayan fakat doğum sonrası dönemde gelişme aşamasında erişkin döneme gelene kadar meydana gelen durumlar bu gruba girer. Örneğin idiopatik skolyoz (sebebi belli olmayan omurga eğriliği), jüvenil idiyopatik artrit (sebebi belli olmayan çocukluk çağı eklem iltihabı) ve Osgood-Schlatter hastalığı (kaval kemiği üst çıkıntısının büyüme ağrısı) gibi durumlar doğumda olmayıp doğum sonrası çocuğun büyümesi sırasında ortaya çıkan sorunlardır.
- Travmatik Yaralanmalar (Kırıklar, çıkıklar ve burkulmalar): Bebek, çocuk ve ergenlerde sık görülen kırık, çıkık ve spora bağlı yaralanmalar çocuk ortopedi uzmanı tarafından tedavi edilebilir. Örneğin çocuklarda meydana gelen kol kırıklarının çoğu ameliyatsız iyileşirken erişkinlerde çoğunluğu ameliyat gerektirir. Çocuk kemik dokusu ile erişkin kemik dokusu anatomik ve fizyolojik olarak birbirinden tamamen farklıdır.
- Nöromüsküler Bozukluklar (Sinir sistemi hastalıkları): Sinir sistemini ve sinir sistemiyle bağlantılı olan hareket sistemini etkileyen hastalıklar bu gruba girer. Örneğin Serebral palsi sinir sistemi ile ilgili bir hastalık olup kas, kemik ve eklem fonksiyonları etkilemektedir. Baş bir örnek verecek olursak sinir sistemini etkileyen diğer bir hastalık olan Spina Bifida çocuğun bacaklarını etkileyen felç durumuna ve sonrasında ayak ve bacakta şekil bozukluklarına sebep olabilir.
- Kemik ve Eklem Enfeksiyonları: Bunlar kemikleri ve eklemleri etkileyebilen, acil tıbbi müdahale gerektiren enfeksiyonlardır. Kemik ve eklem enfeksiyonları başlangıçta birçok hastalıkla karışabilir. Hangi durumlarda takip gerekeceği ve hangi durumlarda acil müdahale gerekeceği deneyimli bir çocuk ortopedi uzmanı tarafından belirlenir. Örneğin çocukta topallama ve ağrı oluşturan bir durum (geçici eklem iltihabı) 3 gün içinde düzelebileceği gibi çocuğun tüm hayatını etkileyen septik artrit gibi (mikrobik eklem iltihabı) hayati bir durum sebebiyle de olabilmektedir.
- Tümörler: Kas-iskelet sisteminde yani kollar, bacaklar ve omurgada meydana gelen tümörler ortopedik onkoloji adı verilen ortopedik tümörler bilim dalı alanına girse de çocuk ortopedi uzmanları çoğunlukla çocuk hastaların şikayetleriyle ilgilendikleri için bu durumla sıklıkla karşılaşırlar. Çocuk ortopedi uzmanı çocukluk çağı tümörleri hakkında bilgi sahibi olmalı, gerektiğinde tedavisini ve takibini yapabilmeli ve gerektiğinde çocuğu ilgili uzmana yönlendirmelidir.
Çocuk Ortopedisi (Pediatrik Ortopedi) Uzmanına Nasıl Ulaşabilirsiniz?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi çocuk ortopedisi (pediatrik ortopedi) çocuk hastalıkları ve sağlığı uzmanlığı yan dalları olan çocuk nöroloji, çocuk gastroenteroloji gibi resmi yan dal olmadığı için çocuğunuzda oluşan kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları için öncelikle ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurabilirsiniz. Ortopedi ve travmatoloji uzmanı çocuğunuzla ilgili ortopedik durumların çoğuna tanı koyabilir ve tedavisini yapabilir. Çocuk ortopedisi konusunda deneyimli bir uzman tarafından değerlendirmenin gerektiği durumlarda size çocuk ortopedisi uzmanına (pediatrik ortopedist) başvurmanızı önerebilir. Çocuklardaki çoğu durum erken teşhis ve tedavi gerektirdiği için çocuk ortopedisi konusunda deneyimli bir uzmana başvurmanız önerildiğinde mutlaka en kısa zamanda çocuk ortopedi uzmanına başvurmanız gerekmektedir.
Çocuk ortopedi konusunda deneyimli ortopedi ve travmatoloji uzmanı 3.basamak adı verilen devlet hastanelerinde (üniversite hastanesi ve eğitim-araştırma hastanesi) bulunabilmektedir. Özel hastanelerde ve özel muayenehanelerde de çocuk ortopedisi konusunda deneyimli çocuk ortopedi uzmanlarına ulaşabilirsiniz. Aşağıda çocuk ortopedi uzmanına ulaşabileceğiniz merkezler detaylı anlatılmaktadır.
- Çocuk Hastaneleri: Birçok büyük şehirde çocuk hastaların tedavisini yapan uzmanlaşmış çocuk hastaneleri bulunmaktadır. Bu hastanelerde çoğunlukla ortopedi ve travmatoloji uzmanları da bulunmaktadır. Bu hastanelerde çocuk ortopedisi alanında deneyimli ortopedi ve travmatoloji uzmanı bulunmazsa sizi başa bir merkeze yönlendirebilirler veya çocuk ortopedisi konusunda deneyimli bir cerrahı size önerebilirler.
- Çocuk Ortopedi Klinikleri: Çocuk ortopedisi alanında uzmanlaşmış klinikler özellikle büyükşehirlerdeki üniversite ve eğitim-araştırma hastanelerinde bulunabilir. Bu kliniklerdeki ortopedi ve travmatoloji uzmanlarını araştırarak çocuğunuzdaki ortopedik rahatsızlık için başvurabilirsiniz.
- Çocuk Ortopedi Konusunda Deneyimli Ortopedi Cerrahları: Bazı ortopedi cerrahları pediatrik ortopedi alanında uzmanlaşır ve özel muayenehaneleri olabilir veya özel hastanelerde çalışabilirler. Genellikle akademik olarak donanımlı bu cerrahların aynı zamanda çocuk ortopedi alanında hasta yoğunlukları fazladır.
Çocuk Ortopedisi Bölümüne Kimler Başvurabilir?
Çocuk ortopedisi bilim dalı , kas-iskelet sistemi sorunları yaşayan bebeklere, çocuklara ve ergenlere yardımcı olmak için ortaya çıkmıştır. Aslında ortopedi kelime anlamı olarak orthos ve pedos kelimelerinin birleşimi olan düzgün çocuk kelimesinden türemiştir. Dolayısıyla kırıklar, çıkıklar ve burkulmalarla ilgilenen travma kısmı hariç tutulursa ortopedi biliminde çocuk ortopedisinin yeri oldukça geniştir. Aşağıda çocuk ortopedisi alanına giren bazı durumlar örnek verilmiştir:
- Doğumsal Bozuklukları Olan Bebekler: Doğum anında veya hemen sonrasında kol, bacak ve omurga sorunları olan bebekler mutlaka çocuk ortopedi konusunda deneyimli cerrahlar tarafında değerlendirilmelidir. Örneğin doğumsal çarpık ayak erken tedaviyle tamamen normal bir ayak elde edilebilecek doğumsal bir hastalıktır. Benzer şekilde doğumsal el ve ayak şekil bozuklukları olan çocuklara ne zaman müdahale edileceği konusunda çocuk ortopedi uzmanı tarafından bilgilendirilip takip edilebilirsiniz.
- Skolyozlu Çocuklar: Omurganın anormal bir eğriliği olan skolyoz, sıklıkla çocukluk veya ergenlik döneminde gelişir ve takip ve tedavi gerektirebilir. Ebeveynler tarafından farkedilen veya çekilen röntgenlerde tesadüfen ortaya çıkan omurga şekil bozuklukları çocuk ortopedi konusunda deneyimli bir cerrah tarafından takip ve tedavi edilebilir.
- Spor Yaralanmaları Olan Ergenler: Spora katılan aktif gençler, uygun iyileşmeyi sağlamak ve uzun vadeli etkileri en aza indirmek için özel bakım gerektiren kırıklar veya bağ yırtılmaları gibi yaralanmalarla karşılaşabilirler.
- Yürüyüş Bozukluğu Olan Çocuklar: Alışılmadık yürüme düzenleri sergileyen veya denge ve koordinasyon sorunu yaşayan çocukların bir çocuk ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmesi ve tedaviye ihtiyacı olabilir.
- Hareket Sisteminde (Nöromüsküler) Rahatsızlıkları Olanlar: Serebral palsi veya kas distrofisi gibi hareket sistemi rahatsızlıklarından etkilenen çocuklar, kas-iskelet sistemi sorunlarının üstesinden gelmek için sürekli ortopedik bakıma ihtiyaç duyabilirler.
- Kemik veya Eklem İltihabı: Kemik veya eklem enfeksiyonlarını etkili bir şekilde tedavi etmek için bir çocuk ortopedi uzmanı tarafından derhal tedavi edilmesi önemlidir. Enfeksiyonlar çoğunlukla romatizmal durumlarla veya geçici eklem iltihaplarıyla karışabilmektedir. Enfeksiyonla karışabilen diğer bir durum ise çocukluk çağı tümörleridir.
Çocuk Ortopedi Bölümünün Faydaları
Çocuk ortopedisi çocuklar ve aileleri için çok sayıda fayda sunar:
- Yaşam Kalitesinin Arttırılması: Zamanında teşhis ve tedavi, çocukların daha sağlıklı, daha aktif yaşamlar sürmesine yardımcı olabilir.
- Gelecekteki İstenmeyen Durumların (Komplikasyonların) Önlenmesi: Çocukluk çağında kas-iskelet sistemi sorunlarının ele alınması, daha sonraki yaşamda daha ciddi sorunları önleyebilir veya hafifletebilir.
- Artan Hareketlilik: Pek çok çocuk, çocuk ortopedisi görüşü ve tedavisi aldıktan sonra hareket kabiliyetinde ve işlevlerinde iyileşme yaşar.
- Ağrının Giderilmesi: Tedavi, kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarıyla ilişkili ağrı ve rahatsızlığı hafifletebilir.
- Ailelere Destek: Bebeğin ve çocuğun rahatsızlığı ailede hemen her zaman kaygı yaratır. Çocuk ortopedisi konusunda deneyimli bir uzman tarafından rehberlik, destek ve eğitim aileleri bilgilendirir, doğru yönlendirir ve kaygılarını azaltır.
Özetle;
Çocuk ortopedisi doğumdan erişkinlik dönemine kadar olan kas-iskelet sistemi sorunlarıyla dolayısıyla hareketle ve uzuvlarla ilgili sorunlarla ilgilenmektedir. Çocuklarla erişkinlerin küçülmüş hali değildir. Yapısal olarak ve işlevsel olarak çok farklı varlıklardır. Bundan dolayı çocukların genel rahatsızlığıyla çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanının ilgilendiği gibi çocukların ortopedik sorunlarıyla da çocuk ortopedisi uzmanları ilgilenmelidir. Çocuk ortopedisi uzmanına kapsamlı devlet hastaneleri ve üniversite hastanelerinde ulaşabileceğiniz gibi özel hastanelerde de ulaşabilirsiniz.
